Bài 1: Giới Thiệu Python

Mục Tiêu Bài Học

Sau khi hoàn thành bài này, bạn sẽ:

✅ Hiểu Python là gì và tại sao nên học Python
✅ Biết các ứng dụng thực tế của Python
✅ Cài đặt Python trên máy tính
✅ Sử dụng Python REPL (Interactive Shell)
✅ Viết và chạy chương trình Python đầu tiên

Python Là Gì?

Python là ngôn ngữ lập trình bậc cao (high-level), thông dịch (interpreted), đa mục đích (general-purpose) được tạo ra bởi Guido van Rossum vào năm 1991.

Lịch Sử Ra Đời

Bối Cảnh:
Vào cuối những năm 1980, Guido van Rossum - một lập trình viên người Hà Lan - đang làm việc tại Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) ở Amsterdam. Ông cảm thấy không hài lòng với các ngôn ngữ lập trình hiện có vào thời điểm đó:

C/C++: Quá phức tạp và khó học
ABC: Ngôn ngữ Guido từng làm việc, nhưng có nhiều hạn chế

Dự Án Bắt Đầu:
Vào tháng 12/1989, trong kỳ nghỉ Giáng Sinh, Guido bắt đầu viết Python như một dự án hobby. Ông muốn tạo ra một ngôn ngữ:

Dễ đọc như tiếng Anh
Đơn giản như ABC nhưng mạnh mẽ như C
Có thể thay thế shell scripting

Tên Gọi:
Python được đặt tên theo chương trình hài BBC "Monty Python's Flying Circus" mà Guido rất yêu thích - KHÔNG phải theo loài rắn Python! 🐍

Các Mốc Quan Trọng:

1991: Python 0.9.0 ra mắt với classes, exceptions, functions
1994: Python 1.0 với lambda, map, filter, reduce
2000: Python 2.0 với list comprehensions, garbage collection
2008: Python 3.0 - phiên bản không tương thích ngược, fix nhiều vấn đề thiết kế
2020: Python 2 chính thức kết thúc support (EOL)

Ai Đang Duy Trì Python?

Guido van Rossum - "Benevolent Dictator For Life" (BDFL)

Từ 1991-2018, Guido là người đưa ra quyết định cuối cùng về Python
Tháng 7/2018, Guido tuyên bố từ chức BDFL
Hiện tại, Guido vẫn là core developer nhưng không còn là người quyết định duy nhất

Python Software Foundation (PSF)

Thành lập năm 2001
Tổ chức phi lợi nhuận quản lý Python
Bảo vệ trí tuệ của Python
Tổ chức PyCon và các sự kiện
Website: https://www.python.org/psf/

Python Steering Council

Từ 2019, Python được quản lý bởi 5-member Steering Council
Được bầu mỗi năm bởi core developers
Đưa ra quyết định về hướng phát triển Python
Thành viên hiện tại (2024-2025):
- Barry Warsaw
- Brett Cannon
- Carol Willing
- Emily Morehouse
- Thomas Wouters

Core Developers

Hơn 100 core developers có quyền commit code
Hàng nghìn contributors trên GitHub
Community-driven development

Công Ty Hỗ Trợ:

Google: Guido làm việc tại Google (2005-2012)
Dropbox: Guido làm việc tại Dropbox (2013-2019)
Microsoft: Guido hiện đang làm việc tại Microsoft (2020-nay)
Nhiều công ty khác sponsor PSF: Amazon, Facebook, Bloomberg, etc.

Đặc Điểm Nổi Bật

1. Dễ Học, Dễ Đọc

# Code Python dễ hiểu như tiếng Anhif age >= 18:    print("Bạn đã trưởng thành")else:    print("Bạn chưa trưởng thành")

2. Ngôn Ngữ Thông Dịch

Không cần compile trước khi chạy
Chạy từng dòng code tuần tự
Dễ dàng test và debug

3. Đa Nền Tảng

Chạy trên Windows, macOS, Linux
"Write once, run anywhere"

4. Thư Viện Phong Phú

300,000+ packages trên PyPI
Từ web, data science đến AI/ML

5. Cộng Đồng Lớn

Hàng triệu developers trên thế giới
Tài liệu, tutorial dồi dào
Active support trên forums

Tại Sao Nên Học Python?

1. Thị Trường Việc Làm Rộng Mở

Python là một trong những ngôn ngữ được trả lương cao nhất:

Web Developer: Django, Flask, FastAPI
Data Scientist: NumPy, Pandas, Scikit-learn
AI/ML Engineer: TensorFlow, PyTorch
DevOps Engineer: Automation, Scripting
Backend Developer: APIs, Microservices

2. Học Một Lần, Áp Dụng Nhiều Nơi

# Web Developmentfrom django.http import HttpResponse def hello(request):    return HttpResponse("Hello World!") # Data Scienceimport pandas as pddata = pd.read_csv('sales.csv')print(data.describe()) # Machine Learningfrom sklearn.linear_model import LinearRegressionmodel = LinearRegression()model.fit(X_train, y_train) # Automationimport osfor file in os.listdir('.'):    if file.endswith('.txt'):        print(f"Found: {file}")

3. Beginner-Friendly

So sánh "Hello World" với các ngôn ngữ khác:

Python:

print("Hello, World!")

Java:

public class HelloWorld {    public static void main(String[] args) {        System.out.println("Hello, World!");    }}

C++:

#include <iostream>using namespace std; int main() {    cout << "Hello, World!" << endl;    return 0;}

→ Python ngắn gọn, dễ hiểu nhất!

Ứng Dụng Của Python

1. Web Development

Django: Instagram, Pinterest, Mozilla
Flask: Netflix, Reddit
FastAPI: Microsoft, Uber

2. Data Science & Analytics

Pandas: Data manipulation
NumPy: Numerical computing
Matplotlib/Seaborn: Data visualization

3. Machine Learning & AI

TensorFlow: Google's ML framework
PyTorch: Facebook's ML framework
Scikit-learn: Traditional ML algorithms

4. Automation & Scripting

File operations
Web scraping
Task automation
Testing

5. Game Development

Pygame: 2D games
Panda3D: 3D games

6. Desktop Applications

Tkinter: GUI applications
PyQt: Professional desktop apps

Cài Đặt Python

Kiểm Tra Python Đã Có Chưa

Mở Terminal (macOS/Linux) hoặc Command Prompt (Windows):

python --version# hoặcpython3 --version

Output mong muốn:

Python 3.11.5

Cài Đặt Python Mới

macOS

Cách 1: Homebrew (Khuyến nghị)

# Cài Homebrew nếu chưa có/bin/bash -c "$(curl -fsSL https://raw.githubusercontent.com/Homebrew/install/HEAD/install.sh)" # Cài Pythonbrew install python@3.11

Cách 2: Download từ python.org

Truy cập: https://www.python.org/downloads/
Download Python 3.11+
Chạy file .pkg và làm theo hướng dẫn

Windows

Truy cập: https://www.python.org/downloads/
Download Python 3.11+
Chạy installer
⚠️ QUAN TRỌNG: Tick vào "Add Python to PATH"
Click "Install Now"

Linux (Ubuntu/Debian)

sudo apt updatesudo apt install python3.11 python3-pip

Xác Nhận Cài Đặt

# Kiểm tra Pythonpython3 --version # Kiểm tra pip (package manager)pip3 --version

Python REPL (Interactive Shell)

REPL = Read-Eval-Print-Loop

Khởi Động REPL

python3

Output:

Python 3.11.5 (main, Sep 11 2023, 13:54:46)[Clang 14.0.6 ] on darwinType "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.>>>

Sử Dụng REPL

REPL rất hữu ích để:

Test nhanh code
Học cú pháp Python
Tính toán đơn giản
Thử nghiệm functions

Ví dụ:

>>> 2 + 24 >>> print("Hello, Python!")Hello, Python! >>> name = "An">>> print(f"Xin chào, {name}!")Xin chào, An! >>> numbers = [1, 2, 3, 4, 5]>>> sum(numbers)15 >>> # Thoát REPL>>> exit()

Lưu ý:

>>> là Python prompt
Nhấn Enter để chạy lệnh
Dùng exit() hoặc Ctrl+D (macOS/Linux) / Ctrl+Z (Windows) để thoát

Chương Trình Python Đầu Tiên

Tạo File Python

Bước 1: Tạo thư mục project

mkdir python-learningcd python-learning

Bước 2: Tạo file hello.py

touch hello.py  # macOS/Linux# hoặctype nul > hello.py  # Windows

Bước 3: Mở file với text editor (VS Code, Sublime, Notepad++)

Bước 4: Viết code

# hello.pyprint("Hello, World!")print("Chào mừng đến với Python!")print("Python thật tuyệt vời!")

Bước 5: Chạy chương trình

python3 hello.py

Output:

Hello, World!Chào mừng đến với Python!Python thật tuyệt vời!

Chương Trình Có Tương Tác

# greeting.py# Chương trình chào hỏi người dùng # Lấy input từ người dùngname = input("Tên bạn là gì? ")age = input("Bạn bao nhiêu tuổi? ") # In ra thông tinprint(f"\nXin chào {name}!")print(f"Bạn {age} tuổi.")print(f"Chúc {name} học Python vui vẻ!")

Chạy chương trình:

python3 greeting.py

Tương tác:

Tên bạn là gì? AnBạn bao nhiêu tuổi? 25 Xin chào An!Bạn 25 tuổi.Chúc An học Python vui vẻ!

Comments Trong Python

Comments giúp giải thích code:

# Đây là single-line comment """Đây là multi-line commentCó thể viết nhiều dòngThường dùng cho docstrings""" # In ra thông điệpprint("Hello")  # Comment cuối dòng

Lưu ý:

# cho single-line comment
"""...""" hoặc '''...''' cho multi-line
Comments không được execute

Print() Function

print() là function cơ bản nhất trong Python.

Cú Pháp Cơ Bản

print("Hello")print('Hello')  # Single hoặc double quotes đều OK

In Nhiều Giá Trị

print("Python", "is", "awesome")# Output: Python is awesome

Separator Tùy Chỉnh

print("Python", "is", "awesome", sep="-")# Output: Python-is-awesome print("2024", "10", "25", sep="/")# Output: 2024/10/25

End Character Tùy Chỉnh

print("Hello", end=" ")print("World")# Output: Hello World print("Loading", end="...")print("Done")# Output: Loading...Done

Print Với Variables

name = "An"age = 25 # Cách 1: Concatenation (nối chuỗi)print("Tên: " + name) # Cách 2: Multiple argumentsprint("Tên:", name, "- Tuổi:", age) # Cách 3: f-strings (Python 3.6+) - Khuyến nghịprint(f"Tên: {name}, Tuổi: {age}")

Input() Function

input() nhận dữ liệu từ người dùng.

Cú Pháp Cơ Bản

name = input("Tên bạn là gì? ")print(f"Xin chào, {name}!")

Lưu Ý Quan Trọng

⚠️ input() luôn trả về string!

# SAI ❌age = input("Tuổi bạn? ")next_year = age + 1  # LỖI! Không thể cộng string với number # ĐÚNG ✅age = input("Tuổi bạn? ")age = int(age)  # Convert sang integernext_year = age + 1print(f"Năm sau bạn {next_year} tuổi")

Ví Dụ Thực Tế

# calculator.py - Máy tính đơn giản print("=== MÁY TÍNH ĐƠN GIẢN ===") # Nhập hai sốnum1 = float(input("Nhập số thứ nhất: "))num2 = float(input("Nhập số thứ hai: ")) # Tính toántong = num1 + num2hieu = num1 - num2tich = num1 * num2thuong = num1 / num2 # In kết quảprint(f"\n{num1} + {num2} = {tong}")print(f"{num1} - {num2} = {hieu}")print(f"{num1} × {num2} = {tich}")print(f"{num1} ÷ {num2} = {thuong:.2f}")

Output:

=== MÁY TÍNH ĐƠN GIẢN ===Nhập số thứ nhất: 10Nhập số thứ hai: 3 10.0 + 3.0 = 13.010.0 - 3.0 = 7.010.0 × 3.0 = 30.010.0 ÷ 3.0 = 3.33

Python Style Guide (PEP 8)

PEP 8 là coding style guide chính thức của Python.

Một Số Quy Tắc Cơ Bản

1. Indentation (Thụt đầu dòng)

# Dùng 4 spaces (KHÔNG dùng tabs)if True:    print("Correct indentation")

2. Line Length

# Tối đa 79 characters mỗi dòng# Nếu dài quá, xuống dòngresult = some_function(    argument1, argument2,    argument3, argument4)

3. Naming Conventions

# Variables và functions: snake_caseuser_name = "An"def calculate_total():    pass # Constants: UPPER_CASEMAX_SIZE = 100PI = 3.14159 # Classes: PascalCaseclass UserProfile:    pass

4. Whitespace

# ĐÚNG ✅x = 1 + 2my_list = [1, 2, 3] # SAI ❌x=1+2my_list=[1,2,3]

Bài Tập Thực Hành

Bài 1: Hello với Tên

Viết chương trình:

Hỏi tên người dùng
In ra "Xin chào [tên]!"

Bài 2: Tính Tuổi

Viết chương trình:

Hỏi năm sinh
Tính và in ra tuổi hiện tại (2025 - năm sinh)

Viết chương trình tạo profile card:

===== PROFILE CARD =====Tên: [input]Tuổi: [input]Nghề nghiệp: [input]Sở thích: [input]========================

Bài 4: Converter

Viết chương trình chuyển đổi:

Nhập độ C (Celsius)
Chuyển sang độ F (Fahrenheit)
Công thức: F = C × 9/5 + 32

Bài 5: Mini Story

Viết chương trình tạo story:

Hỏi: tên nhân vật, địa điểm, hoạt động
In ra câu chuyện: "[tên] đang [hoạt động] tại [địa điểm]"

Tóm Tắt

✅ Python là ngôn ngữ dễ học, đa năng, phổ biến
✅ Ứng dụng rộng: Web, Data Science, AI/ML, Automation
✅ Cài đặt Python từ python.org hoặc Homebrew
✅ REPL để test code nhanh
✅ print() để output, input() để nhận input
✅ File Python có đuôi .py
✅ Chạy file: python3 filename.py
✅ Comments với # hoặc """..."""
✅ Follow PEP 8 style guide

Bài Tiếp Theo

Bài 2: Variables và Data Types - Học cách lưu trữ và xử lý dữ liệu trong Python.

Tips:

Practice coding mỗi ngày, dù chỉ 15-30 phút
Đọc code của người khác trên GitHub
Join Python communities (Reddit r/learnpython, Discord servers)
Đừng copy-paste code, hãy gõ tay để nhớ lâu hơn!

#python-repl

Giới Thiệu Python - Ngôn Ngữ Lập Trình Đa Năng